In ieder team komen ze voor: de ongeschreven regels. Het zijn regels die nooit besproken of genoteerd zijn, maar toch gelden voor de mensen die deel uitmaken van het team. Ze hebben effect op de onderlinge samenwerking en de resultaten.
Wie de ongeschreven regels in een team probeert te vangen, weet al snel drie verschillende rollen te onderscheiden. Die van trekker, volger en rebel. ( 1) afkomstig uit het boek “Ongeschreven regels”)
Een trekker in een team heeft altijd wel ergens iets over te zeggen, met een volger die daar weinig respons op geeft. De rebel beschikt over het vermogen kritisch te zijn op iedere beslissing die wordt genomen. Trekkers lopen voorop, voelen zich verantwoordelijk, nemen het initiatief, helpen graag, oefenen invloed uit. De volger houdt zich op de achtergrond, voelt goed aan wat gepast is en wat niet en is gevoelig voor de mening van anderen. Rebellen zetten zich af en doen dat met luide stem of juist in stilte.
Allemaal een functie
Alle drie deze rollen hebben een functie. Maar weet je enkel trekkers te onderscheiden, dan vechten je teamleden elkaar de tent uit. Bestaat je team louter uit volgers, dan kom je niet snel vooruit. Rebellen trekken vaak hun eigen plan en dat komt de samenwerking niet ten goede.
Op het moment dat je nieuwe stappen wilt zetten met je team of je wilt simpelweg in beweging komen, dan moet je gebruik kunnen maken van ieder van deze rollen. We werken allemaal vanuit onze natuurlijk rol bij het realiseren van een verandering. Heb je te veel van het één of het ander, dan wordt het ingewikkeld.
Diversiteit in rollen is gunstig
Weet je vooral trekkers te onderscheiden, dan is weinig sprake van binding in het team. Deze teamleden mogen elkaar gerust eens de ruimte geven, het eens aan een ander overlaten. Dat vinden ze lastig, want vanuit hun natuurlijke rol willen ze het initiatief nemen. Wanneer iedereen op een eigen eiland zit, wordt weinig gebruik gemaakt van elkaars’ mogelijkheden. Volgers vertonen onderling weinig daadkracht, staan in de afwachtende reactiestand en kijken wel wat er gebeurt. Van conformeren is bij rebellen geen sprake. Een plan klinkt misschien leuk, maar ze slaan toch liever linksaf dan rechtsaf.
Ben je van plan iets aan deze vaste en vaak onbewuste patronen in je team te veranderen, kijk dan naar de cultuur waarvan in je team sprake is. Daar maakt de onderlinge rolverdeling deel van uit. Je hoeft niet heel uitgebreid naar iemands’ drijfveren te kijken bij het vaststellen van de positie die iemand haast vanzelfsprekend inneemt. Mensen hebben van nature een voorkeur voor de rol die ze vervullen.
Hoe reageren mensen op elkaar, hoe ziet de globale indeling van het team eruit? Een medewerker die van nature volgzaam was maar noodgedwongen een leidende rol op zich heeft genomen, zal die rol direct weer afstaan op het moment dat iemand zich vanuit de trekkende rol bij het team voegt. Hij gaat de strijd niet aan, want hij is van nature flexibel genoeg. Heb je te maken met een echte trekker, dan laat die zijn rol niet zomaar los.
Een bril waarmee je naar je team kunt kijken
Het vaststellen van de verschillende rollen is een manier om met een bril naar je team te kijken. Het helpt je op het moment dat je jouw teamleden wil laten zien wat ze aan het doen zijn. Je weet het te benoemen, kunt het een plek geven. Voor jou als teamleider is het een manier inzicht te krijgen in wat er nu eigenlijk gebeurt. Wat zie je mensen wel of met name niet doen?
Bij De Teamontwikkelaars helpen we organisaties zichzelf beter te leren kennen en zelforganiserend te worden. Hoe mensen dat bevalt, kun je lezen in de testimonials.
1)Bronvermelding: Ongeschreven regels van Annemiek Figee en Léonie van Rijn
